Verplichte AOV voor zzp'ers: onnodig en onrealistisch
In de plannen van minister Van Gennip die ze gisteren in de ‘Kamerbrief over voortgang uitwerking arbeidsmarktpakket’ naar de Tweede Kamer stuurde, wordt benoemd dat er een verplichte arbeidsongeschiktheidsverzekering (AOV) voor zzp’ers gaat komen. De beoogde wachttijd zal één jaar worden met publieke uitvoering door het UWV. De mogelijkheid tot een opt out wordt nog verder onderzocht. Stichting ZZP Nederland is, zoals reeds eerder aan gegeven bij het ministerie bij monde van Vereniging Zelfstandigen Nederland, fel tegen een wachttijd van een jaar.
Frank Alfrink, voorzitter Stichting ZZP Nederland: “Met een wachttijd van twee jaar wordt de verplichte AOV goedkoper en sluit deze beter aan bij mogelijkheden van bijvoorbeeld schenkkringen en broodfondsen die dekking kunnen bieden voor de eerste twee jaar”
Er zijn namelijk al prima oplossingen op de markt voor het verzekeren van de eerste twee jaar van ziekte, zoals broodfondsen en schenkkringen. Daar maken al veel zelfstandigen gebruik van. En 95% van alle zieke zelfstandigen is binnen twee jaar weer aan het werk.
Uitvoering
Stichting ZZP Nederland maakt zich met VZN daarnaast grote zorgen over de uitvoerbaarheid van de publieke verzekering door het UWV. Die organisatie kan het regelen van arbeidsongeschiktheidsverzekeringen voor werknemers nu al niet aan. Van de Ven, voorzitter VZN: “Naast een verplichte arbeidsongeschiktheidsverzekering is er dus ook sprake van verplichte winkelnering bij een organisatie met overduidelijke uitvoeringsproblemen. Je begrijpt dat zelfstandigen daar verre van warm voor lopen”.
De opt out mogelijkheid is en blijft van cruciaal belang. Dit biedt zelfstandigen de mogelijkheid om hun arbeidsongeschiktheidsrisico op eigen, passende wijze af te dekken. Dat doet recht aan hun ondernemerschap en aan de grote diversiteit in deze groep werkenden. Het onderzoek van de minister moet zich daarom niet richten op de vraag óf een opt out mogelijk is, maar hoe die opt out er in de praktijk uit gaat zien.
Alternatief
Alfrink: “Uit ons achterbanonderzoek blijkt dat meer dan 80% geen verplichte AOV wil, maar dat 88% wel voorstander is van een collectieve basisvoorziening voor alle werkenden met een wachttijd van twee jaar. Met de voorgelegde generieke AOV-plicht met alleen de dga en resultaatgenieters als uitzondering krijgen we weer een generieke oplossing voor een specifiek probleem.”
Uitwerking
Onderstaand stuk is afkomstig van (ZiPconomy)
De hoofdpunten van de AOV voor zelfstandigen:
- Het wordt een publieke verzekering met een acceptatieplicht.
- Het wordt een standaard verzekering, waarbij de zelfstandige zich verzekert voor een uitkering van 70% van het laatstverdiende inkomen tot 143% van het wettelijk minimumloon. De uitkering is maximaal 100% van het minimumloon (nu: 1934 euro per maand)
- Er komt een wachttijd van een jaar. Dat betekent dat zelfstandigen een jaar ziekte zelf moeten overbruggen voordat ze een uitkering krijgen. Natuurlijk kan iemand zich via een private partij verzekeren voor dat wachtjaar.
- De premie voor de verzekering wordt naar schatting 7,5% tot 8% van het inkomen, tot aan een maximum. De premies zijn fiscaal aftrekbaar.
- De verplichting gaat gelden voor alle IB-ondernemers (ondernemers voor de inkomstenbelasting, met en zonder personeel) en de meewerkend echtgenoten. Een IB-ondernemer is bijvoorbeeld iemand met een eenmanszaak (ook dan kan je personeel in dienst hebben). Aanvankelijk was het plan om de verplichting te laten gelden voor ‘zzp’ers’, maar daar kan de Belastingdienst niet mee uit de voeten.
- De verplichting geldt niet voor directeur-grootaandeelhouders (DGA’s) van een BV en niet voor ‘resultaatgenieters’ (wanneer iemand geen ondernemer is, maar wel inkomsten heeft, bijvoorbeeld naast een baan). Mocht het uitvoeringstechnisch haalbaar worden, dan kunnen DGA’s alsnog onder de verplichting vallen.
- Het kabinet onderzoekt nog of een opt-out mogelijk is. Dat betekent dat een zelfstandige de keuze krijgt om in plaats van deze verzekering een private verzekering af te sluiten. Die moet minstens dezelfde dekking en premie hebben als de publieke verzekering. De minister wil daarbij dat deze privaatverzekerden via een ‘stabiliteitsbijdrage’ meebetalen aan het collectief.
- Het kabinet ziet onderlinge waarborgfondsen niet als mogelijkheid om complementair te zijn aan de verplichte verzekering. Volgens het kabinet doen zulke fondsen af aan de uitlegbaarheid van het stelsel. “Het is niet uitgesloten dat met een dergelijk waarborgfonds lagere inkomens de hogere inkomens subsidiëren, wat het kabinet niet wenselijk acht. (…) Aanvullend acht het kabinet zulke waarborgfondsen juridisch kwetsbaar.”
- In het akkoord van de Stichting van de Arbeid stond een uitzondering van de verplichte AOV voor de agrarische sector. Die vervalt, omdat dit “de uitvoering van de verzekering compliceert en ook zelfstandigen in die sector niet altijd kunnen terugvallen op een voorziening bij arbeidsongeschiktheid.”
Niet voor 2027
Het kabinet gaat nu samen met de ‘beoogd uitvoerders’ (de Belastingdienst en het UWV) van deze uitgangspunten een wetsvoorstel maken. De minister wil het voorstel in het voorjaar van 2024 naar de Tweede Kamer te sturen, zodat de wet begin 2025 in kan gaan.
Dat betekent niet dat de verzekering dan ook beschikbaar is voor zelfstandigen. Dat gaat na 2025 nog een paar jaar duren. “Na publicatie van de wet zal er aanvullend tijd nodig zijn om het wetsvoorstel te implementeren en daarmee in werking te laten treden”, schrijft de minister.
In de media
Stichting ZZP Nederland kwam bij monde van Vereniging Zelfstandigen Nederland voorzitter Cristel van der Ven veelvuldig in het nieuws over de brief van Van Gennip:
https://www.rtlnieuws.nl/video/uitzendingen/video/5375754/rtl-z-nieuws-1600-uur (vanaf minuut 9 ongeveer)
https://www.npostart.nl/nos-journaal/03-04-2023/POW_05467415 (eerste item)
