VAR-verklaring of Wet DBA: hoe zit het precies?
Sinds 1 mei 2016 heeft de Wet DBA de VAR (Verklaring ArbeidsRelatie) vervangen. Deze wet is bedoeld om meer zekerheid te krijgen over de werkrelatie tussen zzp’ers en opdrachtgevers en om schijnzelfstandigheid te voorkomen. De wet heeft echter niet de rust en zekerheid gebracht zoals voorzien en is nu bevroren. Op 1 januari 2020 moest er een nieuwe wet van kracht gaan, maar die datum is niet gehaald. De wet DBA is en blijft van kracht, maar wordt voorlopig niet gehandhaafd, tenzij de opdrachtgever kwaadwillend is. Inmiddels is er nieuwe regelgeving die voorschrijft dat per 1-1-2025 weer gehandhaafd zal worden op de Wet DBA.
Wat was de VAR-verklaring ook alweer?
De VAR-verklaring was een systeem waarmee je als zzp’er aantoonde dat je niet in vast dienstverband was bij een organisatie. Zzp’ers moesten vaak gebruik maken van een zogeheten VAR-wuo verklaring, die ze elk jaar opnieuw moesten aanvragen.
Normaal gesproken vroeg een opdrachtgever aan de opdrachtnemer om een VAR-verklaring aan te vragen. Zo kreeg de opdrachtgever fiscale zekerheid. Hij wist dan zeker dat de opdrachtnemer geen beroep kon doen op een dienstbetrekking. Anders was de opdrachtgever verplicht om loonheffingen in te houden op de beloning die hij aan de opdrachtnemer betaalde.
Toch bleek er genoeg ruimte te zijn binnen deze wet om schijnconstructies in de hand te werken. Daarom werd het vervangen.
De wet DBA
De wet DBA (voluit: deregulering beoordeling arbeidsrelatie) moest dit oplossen, maar stuitte al snel op veel verzet. Onder andere van ZZP Nederland. “In werkelijkheid dwarsboomt de overheid het ondernemerschap van zelfstandigen”, stelde voormalig voorzitter van stichting ZZP Nederland, Maarten Post destijds.
In de wet staat dat opdrachtgevers en zzp’ers samen verantwoordelijk zijn voor de arbeidsrelatie die zij met elkaar aangaan en dat er dus geen sprake is van loondienst.
Modelovereenkomst voor zzp’ers
Normaal gesproken is het duidelijk dat een zzp’er niet in loondienst is. Met de Wet DBA kunnen beide partijen bij twijfel ervoor kiezen om een modelovereenkomst af te sluiten, maar dit is niet verplicht. ZZP Nederland heeft veel modelovereenkomsten op de website staan voor abonnees, die zijn achter de inlog beschikbaar. Via de Belastingdienst zijn ook veel verschillende typen modelovereenkomsten te vinden die zijn opgesteld door verschillende branches en beroepsgroepen.
Bij twijfel kan je als zzp’er ook de ondernemerscheck van de Belastingdienst doen.
Geen boetes tot ...?
Aangezien het nu al duidelijk is dat het kabinet de wet gaat vervangen, is de wet DBA voorlopig bevroren. Met andere woorden: de wet wordt momenteel niet gehandhaafd. Per 1-1-2025 is het de bedoeling dat de wet DBA wel wordt gehandhaafd.
Opdrachtgevers krijgen tot die tijd dus geen naheffingen of boetes als achteraf blijkt dat de zzp’er toch in loondienst werkte. Behalve als de opdrachtgever kwaadwillend is.
...behalve voor kwaadwillenden
Opdrachtgevers die denken dat ze hun gang kunnen gaan, omdat de Belastingdienst momenteel niet actief handhaaft, komen bedrogen uit. Deze ‘kwaadwillenden’ kunnen wel correcties en boetes krijgen.
De Belastingdienst ziet je als kwaadwillend wanneer je ‘opzettelijk een situatie van evidente schijnzelfstandigheid laat ontstaan of voortbestaan omdat u weet – of had kunnen weten - dat er feitelijk sprake is van een dienstbetrekking (en daarmee een oneigenlijk financieel voordeel behaalt en/of het speelveld op een oneerlijke manier aantast).'
De Belastingdienst doet dit alleen als ze drie dingen kunnen bewijzen:
- een (fictieve) dienstbetrekking
- evidente schijnzelfstandigheid
- opzettelijke schijnzelfstandigheid
