Wet DBA: wanneer is er sprake van dienstbetrekking?
Met de invoering van de Wet DBA (Deregulering Beoordeling Arbeidsrelaties) heeft de Belastingdienst veel opdrachtovereenkomsten gecontroleerd. Omdat er veel twijfel is over de werking van de model opdrachtovereenkomsten legt de Belastingdienst een en ander nog eens uit:
Uw overeenkomst: wel of geen dienstbetrekking
De Belastingdienst zegt:
U bent niet verplicht een overeenkomst aan ons voor te leggen. De opdrachtgever moet dan zelf bepalen of er sprake is van een dienstbetrekking en of hij wel of geen loonheffingen moet betalen. Op deze pagina vindt u voorbeeldbepalingen die een rol spelen bij onze beoordeling van een overeenkomst: wel of geen echte dienstbetrekking.
U kunt de voorbeeldbepalingen vergelijken met de bepalingen in uw eigen overeenkomst. De bepalingen in uw eigen overeenkomst kunnen anders geformuleerd zijn dan de voorbeeldbepalingen, maar het gaat om de strekking ervan. Zo kunt u zelf inschatten of de opdrachtgever wel of niet loonheffingen moet betalen. Daarmee hebt u geen zekerheid over ons oordeel over uw overeenkomst.
Kenmerken van een echte dienstbetrekking
Bij het bepalen of een overeenkomst leidt tot een echte dienstbetrekking, spelen de volgende kenmerken een rol:
- de verplichting van de opdrachtgever om de opdrachtnemer voor het werk te betalen
- de gezagsverhouding tussen de opdrachtnemer en de opdrachtgever
- de verplichting van de opdrachtnemer om voor de opdrachtgever te werken (vanaf 2024 speelt dit kenmerk geen rol meer vanwege het Deliveroo-arrest)
Wij beoordelen de bepalingen in uw overeenkomst in onderling verband, waarbij we kijken naar de aanwezigheid van al deze verschillende kenmerken. Dat betekent dat er geen sprake hoeft te zijn van een dienstbetrekking als in uw overeenkomst 1 of meer van de voorbeeldbepalingen staan die duiden op een echte dienstbetrekking. En andersom.
Verplichting van de opdrachtgever om de opdrachtnemer voor het werk te betalen
De volgende voorbeeldbepalingen dragen bij aan het oordeel 'geen dienstbetrekking':
- De opdrachtnemer krijgt alleen een vergoeding voor de werkelijk gemaakte kosten.
Gezagsverhouding tussen de opdrachtnemer en de opdrachtgever
De volgende voorbeeldbepalingen dragen bij aan het oordeel 'dienstbetrekking':
- De opdrachtnemer moet alle aanwijzingen en instructies van de opdrachtgever opvolgen.
- De opdrachtnemer moet werken volgens de richtlijnen van de opdrachtgever (bijvoorbeeld bedrijfsprotocollen).
- De opdrachtnemer moet doorlopend verantwoording afleggen aan de opdrachtgever. De opdrachtgever bespreekt het werk met de opdrachtgever tijdens de looptijd van de overeenkomst.
De volgende voorbeeldbepalingen dragen bij aan het oordeel 'geen dienstbetrekking':
- De opdrachtnemer is vrij om de concrete inhoud van het werk te bepalen en op zijn manier het werk uit te voeren.
- De opdrachtnemer voert de werkzaamheden die in de overeenkomst staan, geheel zelfstandig uit.
- De opdrachtgever mag geen leiding geven of toezicht houden op het werk van de opdrachtnemer.
Verplichting van de opdrachtnemer om voor de opdrachtgever te werken
Let op: dit onderdeel is per 1 januari 2024 vervallen.
De volgende voorbeeldbepalingen dragen bij aan het oordeel 'dienstbetrekking':
- Als de opdrachtnemer het werk niet kan uitvoeren, mag hij zich laten vervangen en meldt hij aan de opdrachtgever dat er een vervanger is. Als de opdrachtgever twijfelt aan de kwaliteit of de ervaring van de vervanger, zoeken opdrachtnemer en opdrachtgever samen naar een andere vervanger.
- De opdrachtnemer kan zich alleen laten vervangen door een opdrachtnemer die bij de opdrachtgever bekend is, of door de opdrachtgever goedgekeurd is.
De volgende voorbeeldbepalingen dragen bij aan het oordeel 'geen dienstbetrekking':
- De opdrachtnemer kan zich laten vervangen, zonder dat de opdrachtgever daar iets over te zeggen heeft.
- De opdrachtnemer kan zich vrij laten vervangen, maar blijft verantwoordelijk voor de kwaliteit van het werk en voor het naleven van de afspraken.
- De opdrachtnemer meldt de opdrachtgever wie de werkzaamheden uitvoert, ook als dit tijdens de looptijd van de overeenkomst verandert. De opdrachtgever heeft niet het recht vervangers te weigeren, anders dan op grond van objectieve kwalificaties, zoals relevante diploma's en certificaten. Deze objectieve kwalificaties zijn door de opdrachtgever en opdrachtnemer bepaald voordat de opdracht aangenomen wordt en zijn toegevoegd aan de overeenkomst.
Andere bepalingen die een rol spelen bij de beoordeling
Naast de kenmerken van een echte dienstbetrekking spelen ook andere bepalingen een rol bij de beoordeling of er wel of geen sprake is van een dienstbetrekking.
De volgende voorbeeldbepalingen dragen bij aan het oordeel 'dienstbetrekking':
- De opdrachtnemer mag niet werken voor andere opdrachtgevers.
- De opdrachtnemer mag tijdens de overeenkomst en de 2 jaar na afloop van de overeenkomst geen contact onderhouden met klanten of relaties van de opdrachtgever met als doel direct of indirect diensten aan deze klanten of relaties te leveren.
De volgende voorbeeldbepalingen dragen bij aan het oordeel 'geen dienstbetrekking':
- De opdrachtnemer en de opdrachtgever zijn niet van plan een arbeidsovereenkomst volgens de wet aan te gaan en willen alleen een contract afsluiten op basis van de overeenkomst van opdracht volgens het Burgerlijk Wetboek.
- De opdrachtnemer neemt klachten van derden over zichzelf en zijn werk zelf in behandeling.
- De opdrachtnemer zorgt zelf voor gereedschappen, hulpmiddelen en materialen en betaalt daar ook zelf voor.
- Als de opdrachtnemer de verplichtingen uit de overeenkomst niet of niet op tijd kan nakomen, of de uitgevoerde opdracht voldoet niet aan de overeengekomen eisen, dan neemt hij de herstelkosten voor eigen rekening.
- In de overeenkomst hebben de opdrachtgever en opdrachtnemer bepaald wanneer de opdracht afgerond en opgeleverd wordt.
- De opdrachtnemer heeft de huidige en toekomstige intellectuele eigendomsrechten en daaraan gerelateerde rechten die voortkomen uit zijn werkzaamheden. De opdrachtnemer geeft de opdrachtgever het recht de resultaten van zijn werkzaamheden eenmaal te gebruiken voor het doel waarvoor hij de werkzaamheden heeft uitgevoerd.
- De opdrachtnemer is aansprakelijk voor alle schade die de opdrachtgever heeft opgelopen tijdens de uitvoering van de werkzaamheden. Deze schade kan door hemzelf of door hem ingeschakelde derden zijn veroorzaakt.
Uitleg modelovereenkomsten
ZZP Nederland heeft voor jullie modelovereenkomst klaar staan. Ook geven we wat meer uitleg over het gebruik van de modelovereenkomsten.
